Lotus Lantern: *** CHUYỂN HÓA KHỔ ĐAU THÀNH HẠNH PHÚC

Trong cuộc sống, bạn có thể nhận thấy rằng nhiều việc có xu hướng xẩy ra rất sai lạc, hoặc ít nhất, thì những điều đó không đúng như ý bạn mong đợi. Nên, mặc dù nhiều lần gây tổn thương, nhưng bạn vẫn phải tiếp tục đối diện và cố gắng vượt qua, để tìm kiếm hạnh phúc mỏng manh tiềm ẩn trong tâm, mà bạn theo đuổi. Nhưng, nhìn lại, nó khó khăn như là phải đánh vật với vỏ sĩ Mike Tyson. Không ai có thể đạt được mơ ước như là tránh không bị các vấn đề của bệnh tật, tuổi già, cái chết, có kẻ thù v.v… Tuy nhiên, có một phương pháp có thể loại bỏ các vấn nạn khổ đau có trong ngữ vựng.

Thay vì đó là những trở ngại cho hạnh phúc, những điều sai lầm trong cuộc sống, được gọi là các vấn nạn và có phản ứng gây buồn phiền, lo lắng và tức giận, thì cần được chuyển hoá thành một nguồn hạnh phúc.

Chìa khóa của sự chuyển đổi kỳ diệu này là nhận thức bằng kinh nghiệm riêng mình để xác định xem sự việc đó có phải là một vấn nạn hay không. Nếu bạn thường xuyên đổ lỗi cho thế giới bên ngoài thường đem lại những phiền nhiễu, thì mọi vấn đề vẫn luôn luôn xuất hiện với bạn như là tác nhân gây hại và bạn sẽ không bao giờ giải thoát khỏi đau khổ và sân hận.

Để chuyển hoá khổ đau thành hạnh phúc, trước tiên, bạn phải từ bỏ thái độ không muốn mọi thứ đi sai l ạc, vì vốn nó là như vậy, nên thật là vô ích khi muốn sửa đổi chúng, bởi vì, nếu vấn đề có thể sửa đổi, bạn đâu có phải lo âu. Cho nên, nếu không thể sửa đổi, thì ưu phiền cũng không thể giải quyết được, mà chỉ như lấy muối để chà xát vết thương. Tâm lý học hiện đại cho rằng đau khổ là điều tự nhi ên và do đó, bình thường - nếu bạn không phản ứng với khổ đau vì cái gì sai trái với mình.

Đức Phật không nói rằng điều đó là tốt, mà đề cập đến đức hạnh, suối nguồn của hạnh phúc là tốt, và vô đạo đức là gốc của buồn đau, là xấu.. Đức hạnh đến từ trí tuệ và lòng từ ái, còn vô đạo đức đến từ vô minh, ái ngã, tham chấp và sân hận. Thật sự, nếu bạn càng ngăn chặn khổ đau, có thể sẽ làm phát sinh các vấn nạn khác, nhưng nếu tâm bạn không có gốc phiền não, thì bạn không thể có vấn đề gì để mà ngăn chặn, cũng như được an lạc..

Ngoài ra, bạn phải từ bỏ ác cảm đối với các vấn đề, bởi vì sợ hãi, âu lo chỉ làm tăng thêm sự tổn hại ảnh hưởng đến lòng dũng cảm, ví dụ như có sự khác biệt trong tâm hồn giữa đứa trẻ hoãng sợ khi bị kim chích, so với những trẻ khác không sợ. Cho nên, sự âu lo làm cho bạn không thể chịu đựng được dù sự việc rất nhỏ.

Hơn nữa, để chuyển đổi các vấn nạn thành hạnh phúc, bạn cần phải thực tập cho tâm bình thản khi có những vấn đề phát sinh, bởi vì điều đó giúp bạn phát triển đức hạnh, tránh xa điều xấu.

Như vậy, không có nghĩa là bạn phải đi tìm kiếm những bất hạnh khi chưa đủ năng lực, vì các vấn đề luôn có mặt, nên khi đối diện đến, bạn có thể đối phó bằng nhiều cách.

Để tránh nghiền rượu, người nghiện cần phải loại bỏ ảo tưởng rằng say rượu sẽ đem lại hạnh phúc, mà ngược lại, chỉ gây tai hại cho chính họ và các người khác. Để tránh mang các ảo tưởng là nguồn hạnh phúc thực nằm ở bên ngoài, bạn nên quán chiếu đến sự vô thường của các pháp, các chết của người thân, để qua đó, như là cơ hội để nhìn rõ thực tại và phá vỡ sự chấp trước vào sự phù du của thế giới hiện tượng.

Kế đến, khi trải qua sự bất hạnh, sẽ là năng lực làm phát triển từ tâm đến người có cùng hoàn cảnh như bạn. Cách điều trị hữu hiệu, rõ ràng nhất là tìm đến vị bác sĩ có cùng căn bệnh như bạn, sẽ được cảm thông để chỉ dẫn.

Lòng ngã mạn là trở ngại lớn nhất, nên nếu bạn có thể tự nói các khuyết điểm, tự chế diểu … để cho người khác biết sự sai lầm của mình, sẽ ngăn ngừa lòng kiêu căng và tránh được sự che dấu các sai lầm của mình. Thay vì, chế diễu bạn, mọi người sẽ thương yêu và tin tưởng bạn hơn.

Cuối cùng, để khắc phục kẻ thù nguy hiểm nhất là sự sân hận, bạn cần phải thực hiện hạnh nhẫn nhục, đó là liều thuốc hoá giải kiến hiệu nhất. Những người làm hại mình thực sự là người bạn tốt nhất để cho bạn có cơ hội để vượt qua những điều gây tổn thương cho bạn hơn hơn bất cứ điều gì khác- đó là lòng sân hận.

Bằng cách thực hành những điều nầy và có thái độ tích cực đối với các vấn nạn, bạn sẽ cảm thấy tâm mình nhẹ nhàng hơn và sự an lạc và hạnh phúc sẽ không còn bị ảnh hưỡng bởi các vấn đề trầm trọng, nên thay vì chúng gây nên nổi bất an, thì lại trở thành nguồn của hạnh phúc.

Khi lâm vào hoàn cảnh bất hạnh, bạn cần nuôi dưỡng tâm an lạc, vì nếu bạn luôn mang tâm trạng bất mãn và âu lo, thì tâm sinh lý sẽ bị rắc rối, làm bạn khó mà có hạnh phúc. Nhưng, nếu cuộc đời bạn rơi vào khúc quanh trắc trở, mà tìm thấy được an lạc qua đó, thì thân tâm của bạn sẽ hạnh phúc hơn.

Bạn không thể bị tổn thương bởi những dữ kiện bên ngoài, vì nhận thức rằng tất cả hạnh phúc và khổ đau đều đến từ tâm. Cho nên, nếu tìm kiếm hạnh phúc trong các đối tượng bên ngoài, bạn sẽ bị bên ngoài tác động đến, ngay cả lời bình phẩm nhỏ cũng làm cho chán nản. Tốt hơn hết và thật dễ dàng, nếu bạn kiểm soát được tâm mình.

by Ven. Thubten Gyatso, Cư sĩ Liên Hoa dịch

TÂM VÔ CHƯỚNG NGẠI -

Thiền sư Trạch Am

Takuan Soho (Trạch Am) là một vị thiền sư nổi tiếng của dòng Lâm Tế Nhật Bản. Takuan (Trạch Am) là tên ngài tự đặt cho mình, có nghĩa là “củ cải muối”, món ăn khoái khẩu nhất của ngài. Ngài không chỉ là một người tu thiền, mà còn đem thiền vào trong thơ, họa, thư đạo, và trà đạo. Nhưng điều đặc biệt nhất, như trong bài trích dưới đây, ngài còn là bậc thầy của vị kiếm sĩ lừng danh nhất thời đó là Yagyu Munenori. Ở đây, Takuan giải thích cho vị kiếm sĩ về ý nghĩa của câu nói “tâm không dừng lại ở đâu (tâm vô trụ), đó gọi là trí bất động.”

Cái khổ của sự trụ lại trong vô minh

“Vô minh” có nghĩa là không có giác ngộ. Nói cách khác, là sự si mê. Chỗ trụ có nghĩa là chỗ tâm trụ vào đó. Trong sự tu tập Phật pháp, chúng ta biết rằng có 52 tâm sở, tức 52 trạng thái của tâm, và khi tâm dừng lại ở một trạng thái nào đó thì gọi đó là trụ lại. Trụ có nghĩa là dừng lại, và dừng lại có nghĩa là tâm bị giữ lại trong một vấn đề nào đó, có thể là rất nhỏ nhặt không đáng để nghĩ tới.

Nếu nói về kiếm thuật, khi bạn mới để ý đến ngọn kiếm đang phóng tới tấn công bạn, nếu bạn nghĩ cách để gạt ngọn kiếm đó, thì tâm bạn sẽ dừng lại ngay nơi vị trí đó, khiến thế phản công của bạn bị sơ hở và sẽ bị đối thủ đâm ngay vào. Đó là ý nghĩa của sự dừng lại.

Tuy bạn thấy mũi kiếm đang di chuyển đến tấn công mình, nhưng nếu tâm bạn không bị nó giữ lại ở đó mà cứ chuyển động theo nhịp của mũi kiếm; nếu bạn đừng nghĩ cách đánh lại địch thủ và không có một khởi niệm hay phán xét gì trong tâm; nếu trong giây phút thấy mũi kiếm đang chuyển động bạn không hề dừng tâm lại chút nào, và bạn tiến thẳng vào dằng lấy ngọn kiếm từ tay địch thủ, ngọn kiếm lẽ ra sẽ đâm vào bạn đó sẽ trở thành ngọn kiếm của bạn, sẽ là ngọn kiếm đâm vào địch thủ.

Trong Thiền điều này gọi là “cướp lấy đao, và đâm ngược lại người đang định đâm mình”. Đao là một khí giới. Điều cốt yếu ở đây là ngọn kiếm bạn dằng lấy được từ địch thủ sẽ trở thành ngọn kiếm đâm lại hắn. Đó là điều mà trong kiếm thuật gọi là “Vô Kiếm”.

Dù sự tấn công đến từ địch thủ hay từ chính bạn, dù là do người tấn công hay kiếm tấn công, nếu tâm bạn bị vướng mắc bởi thế đánh hay nhịp đánh, những cử động của bạn sẽ bị trở ngại, và như vậy, bạn sẽ bị kiếm đâm vào.

Nếu bạn đặt mình ở trước đối thủ, tâm bạn sẽ hắn lấy mất. Bạn không được giam giữ tâm ở trong thân mình. Giam giữ tâm trong thân là điều chỉ được làm khi mới bắt đầu học tập.

Tâm ta có thể bị ngọn kiếm lấy mất đi. Nếu bạn đặt tâm mình vào trong nhịp của trận đấu, tâm bạn cũng có thể bị lấy đi. Nếu bạn đặt tâm mình vào mũi kiếm của mình, tâm bạn cũng bị mũi kiếm của bạn lấy mất đi. Tâm bạn dừng lại ở bất cứ chỗ nào, bạn sẽ trở thành một cái vỏ trống rỗng. Chắc bạn cũng nhớ lại những lúc như vậy. Điều này cũng có thể áp dụng trong Phật đạo.

Trong đạo Phật, tâm dừng lại gọi là “si mê”. Vì thế mới gọi là “Cái khổ của sự trụ lại trong vô minh.”

Trí bất động của Chư Phật

Bất động có nghĩa là không lay động.

Trí tuệ có nghĩa là trí tuệ hiểu biết.

Tuy gọi là trí bất động, nhưng không có nghĩa đó là vô tình, vô cảm như gỗ đá. Nó vẫn chuyển động như tâm thường chuyển động luân lưu, đến phía trước hay phía sau, qua trái hay qua phải, đến mười phương tám hướng, và cái tâm không dừng lại ở đâu đó gọi là trí bất động.

Bất Động Diệu Vương cầm một cây kiếm nơi tay phải và một sợi dây thừng nơi tay trái. Ngài nhe răng, trợn mắt giận dữ, lấy tấn đứng vững chắc, sẵn sàng đánh bại những ác ma đang quấy phá Pháp Phật, dù ở bất cứ nơi nào, chốn nào cũng vậy. Ngài được biểu hiện trong hình tướng của một vị hộ pháp, và là hiện thân của trí bất động. Đó là biểu tượng để hiển thị cho chúng sanh thấy.

Khi thấy tướng ngài, phàm phu cảm thấy sợ hãi và không dám có ý tưởng chống phá lại đạo Phật. Nhưng người sắp giác ngộ hiểu rằng đó chỉ là hình tượng biểu trưng cho trí bất động, và dẹp tan đi mọi mê lầm. Đối với người nào có thể biểu thị được trí bất động và khéo thực hành pháp này nơi tâm và thân như Bất Động Diệu Vương, họ sẽ không còn bị tà ma quấy phá. Đó là mục đích của biểu tượng Bất Động Diệu Vương.

Gọi Bất Động Diệu Vương có nghĩa là có một tâm bất động và một thân không lay chuyển. Không lay chuyển có nghĩa là không bị cản trở bởi bất cứ điều gì. Khi liếc nhìn một cái gì mà tâm không trụ lại thì gọi là bất động. Đó là bởi vì khi tâm trụ lại ở một chỗ nào đó, những phán xét sẽ nẩy sinh ra đầy ắp, và rất nhiều chuyển động bên trong sẽ dấy khởi lên. Khi những chuyển động đó ngừng lại, tâm đang trụ lại sẽ lưu chuyển đi, nhưng không phải là tâm động.

Nói ví dụ có mười người, mỗi người một cây kiếm, đều đang tiến tới chém bạn, nếu bạn đối phó lại mỗi cây kiếm mà không trụ tâm lại nơi bất cứ hành động nào, cứ tuần tự nhi tiến mà làm, bạn sẽ không thiếu sót bất cứ một hành động nào để đối lại với mười tay địch thủ.

Tuy tâm phản ứng mười lần để đối lại với mười người, nhưng nếu không trụ lại ở đâu cả, cứ phản ứng tuần tự từ trước tới sau, làm sao có hành động thiếu sót được?

Nhưng nếu tâm trụ lại trước một trong những địch thủ, có thể bạn chống lại được cây kiếm của hắn, nhưng sẽ không kịp có hành động đúng lúc khi nhát kiếm của người sau đâm tới.

Xem như Thiên Thủ Thiên Nhãn Quan Âm có đến ngàn tay trong một thân, nếu tâm ngài trụ lại ở một cái tay đang cầm bình bát, thì 999 cái tay kia sẽ thành vô dụng. Chính bởi vì tâm không trụ lại ở đâu cả mà tất cả mọi cánh tay mới được hữu dụng.

Thiên Thủ Thiên Nhãn Quan Âm vì mục đích gì mà có ngàn tay nơi thân? Đây là hình tượng để chỉ cho thấy nếu có trí tuệ bất động là buông xả, thì dù cho có đến ngàn tay trong một thân, tất cả mọi cánh tay vẫn đều hữu dụng như thường.

Khi nhìn vào một cái cây, nếu bạn chỉ nhìn vào một cái lá đỏ, bạn sẽ không thấy tất cả các lá khác trong cây. Nếu mắt không trụ lại trong một cánh lá nào, và bạn đối diện với cái cây với tâm không, tất cả các lá đều được thấy trong mắt bạn, không có giới hạn. Nhưng nếu mắt bạn ngừng lại nơi một cái lá, tất cả các lá khác sẽ không còn được thấy nữa. Người hiểu được điều này sẽ không có sự khác biệt với Quan Âm ngàn mắt ngàn tay.

Người bình thường tin tưởng rằng có ngàn mắt ngàn tay là một ân phước. Kẻ có trí tuệ nửa vời đặt câu hỏi làm sao một người lại có ngàn con mắt được, cho đó là sự dối trá, rồi nói những lời phỉ báng. Nhưng người có hiểu biết hơn sẽ có một niềm tin kính ngưỡng dựa trên nguyên tắc căn bản, không cần niềm tin chất phác của những người bình thường, cũng không phỉ báng pháp Phật, mà người ấy sẽ nhận biết rằng, chỉ với một biểu tượng này thôi, cũng đã là một biểu dương thù thắng của Pháp Phật.

Lưu Ly

(trích dịch từ Introduction to the Buddha & his teachings)

Vài lời mạn bàn:

Tâm vô chướng ngại là tâm tự tại tự do, không vướng mắc vào đâu cả. Ấy là tâm vô trụ - cũng là tâm bất động. Bất động không có nghĩa là không chuyển động gì cả, mà chính là tâm luân lưu từ sát na này qua sát na khác, từ niệm này sang niệm khác, không dừng lại ở đâu cả. Chính vì không dừng lại nên mới không bị giam hãm vào đâu cả, và mới có được sự thấy biết toàn thể đối với sự việc.

Động mà không động, cũng như ở trong niệm mà Vô niệm, đều từ vô trụ mà ra - đó là tâm Không, nền tảng của Kiếm đạo, cũng là cốt tuỷ của Thiền.

Võ sĩ Đạo của Nhật Bản đặt nền tảng trên tâm vô trụ của tánh Không, nhờ thế mà giai cấp lãnh đạo của nước Nhật có tinh thần phóng khoáng, thức thời, biết buông bỏ đúng lúc những lề lối tập tục cổ hủ lỗi thời của thời phong kiến, để đưa Nhật Bản lên hàng tiền đạo trong những nuớc hùng mạnh trên thế giới.